مهدی فامیل محمدی، کارشناس تجارت خارجی: یکی از مهم‌ترین اقدامات صورت‌گرفته در ماه‌های اخیر از سوی بانک مرکزی، برقراری آرامش در بازار ارز بوده است. مدیریت انتظارات در بخش‌های سوداگرانه بازار بسیار مهم و تاثیرگذار بود، اما این کار به چه صورت انجام گرفت؟ بانک مرکزی با اقدامات دیپلماتیک خود و ایجاد این دیدگاه در جامعه که بازار در حال کنترل است و نشانه آن هم آزادسازی ذخایر مسدود شده ارزی است، انتظارات سوداگرانه را کاهش داد.
کاهش انتظارات سبب شد نرخ ارز در بازار غیررسمی افزایش پیدا نکند و این عدم رشد نرخ ارز ارتباط مستقیمی با تقاضای تجاری در بخش‌های حقیقی بازار پیدا کرد. طبیعی است، در صورتی که تجار و بازرگانان این پیش‌بینی را داشته باشند که دائماً با افزایش قیمت‌ها در بازار غیررسمی روبرو نخواهند شد، تقاضایی که در آینده برای واردات کالا خواهند داشت، دقیق‌تر انجام می‌گیرد. عکس این اتفاق هم ممکن است. چنانچه واردکننده‌ای مایل به واردات کالایی طی شش‌ماه آینده باشد، از افزایش نرخ ارز ترس داشته باشد، به طور مدام بر حجم ثبت سفارش‌های خود اضافه می‌کند و این مسئله زمینه برهم‌خوردن آرامش بازار ارز را به وجود می‌آورد.
در حال حاضر، کنترل تقاضاهای سوداگرانه به صورت غیرمستقیم تاثیر بسیار مطلوبی بر کاهش تقاضای واقعی ارز گذارده که مرهون دو عامل است. نخستین عامل همانطور که اشاره شد، تلاش‌های موفق بانک مرکزی برای آزادسازی ذخایر بلوکه شده است و سوق یافتن این ذخایر آزادشده در جهت تهیه کالاهای اساسی که لازم است، با نرخ پایین‌تر در اختیار واردکنندگان کالا اساسی قرار گیرد. این کار باعث شده، بخشی از تقاضای ارز کالاهای وارداتی از بازارهای غیررسمی مانند امارات، هرات و سلیمانیه جمع شود.
دومین کانال تاثیرگذار این است که با همکاری بانک مرکزی و وزارت صمت در محدودکردن ثبت سفارش و در نظر گرفتن سابقه واردکننده، این موفقیت حاصل شد که صف‌های طولانی‌مدت برای تخصیص ارز که در گذشته شاهد بودیم، کاهش پیدا کند و آرامش بیشتری در بازار ارز حاکم شود.
نکته بعدی مرتبط با موضوع فوق، ایجاد مرکز مبادله ارز و طلای ایران به منظور یکپارچه‌سازی تامین تمامی نیازهای ارزی کشور است. برنامه انتقال فرایندهای ارزی به این مرکز در دستور کار قرار گرفت و یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در مرکز مبادله انجام شد، واردکردن بخش بیشتری از تقاضاها به این مرکز بود، در واقع واردات با ارز رسمی توسعه پیدا کرد.
به عبارتی دیگر، قرار گرفتن دو طرف صرافی و بانک مرکزی در کنار هم سبب می‌شود تا تقاضاها با نرخ توافقی پاسخ داده شود و در صورتی که این نوع تخصیص روز به روز گسترش بیشتری پیدا کند و بازارهای تهاتری بیشتری در حوزه واردات مقابل صادرات به دست آید، موفقیت مهمی به حساب خواهد آمد. البته در این زمینه اقدامات خوبی انجام گرفته که از آن جمله می‌توان به همراهی‌های شایسته بانک مرکزی با وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت اشاره کرد که در بالا هم بر آن تاکید شد. این حرکت مهم نشان‌دهنده همراهی و همگامی با وزارتخانه‌های اقتصادی دولت به حساب می‌آید که در نتیجه انجام آن بخش قابل‌توجهی از تقاضای فعالان اقتصادی پوشش داده می‌شود و انتظارات به خوبی مدیریت خواهد شد.
البته این نکته هم باید مورد توجه قرار گیرد که در درازمدت ثبات نرخ به نفع اقتصاد کشور و سیاست بانک مرکزی نیست و حتماً باید به‌طرف برقراری ثبات در رشد نرخ ارز حرکت کرد تا با جهش‌های بعدی مواجه نشویم و دستاوردهایی که در این مدت به دست‌آمده، یک‌شبه از بین نرود.
نظر شما